نخ چیست؟
یکی از عناصر پایهای در تولید پارچه، نخ (Yarn) است. سادهترین تعریف نخ این است که نخ، رشتهای از الیاف است که بهصورت درهمتنیده کنار هم قرار میگیرند تا برای تولید پارچه و همچنین در فرآیندهایی مانند قلاببافی، بافندگی، گلدوزی و طنابسازی مورد استفاده قرار گیرند.
در صنعت نساجی، نخ بهعنوان رشتهای تعریف میشود که برای تولید پارچه از طریق روشهای مختلف بافندگی و حلقهبافی به کار میرود. الیاف، مواد طبیعی یا مصنوعی هستند که برای تولید نخ استفاده میشوند و در فرآیندهای نساجی، بافندگی، دوخت، گلدوزی و غیره نقش اساسی دارند. انواع مختلفی از نخها با توجه به کاربردهای گوناگون تولید میشوند.
نخ چگونه ساخته میشود؟
بهطور کلی، نخها از طریق ریسندگی الیاف بهوسیله ماشینهای ریسندگی یا بهصورت دستی، و با استفاده از الیاف طبیعی یا مصنوعی تولید میشوند. نخ مادهای رشتهمانند و بههمپیوسته است که از تابیدن چندین فیلامنت یا رشته به یکدیگر به وجود میآید.
در فرآیند ریسندگی، الیاف از منبع اصلی خود جدا شده، سپس تاب داده میشوند و بهگونهای در هم قفل میشوند که ساختاری منسجم و پیوسته ایجاد شود. نخهای فیلامنتی یا مصنوعی معمولاً نسبت به نخهای طبیعی به تاب بیشتری نیاز دارند.
کیفیت نخ به تعداد تابهای ایجادشده در آن بستگی دارد؛ هرچه میزان تاب بیشتر باشد، نخ حاصل مقاومتر و مستحکمتر خواهد بود.
طبقهبندی نخها
نخها را میتوان بر اساس ساختار، روش تولید، میزان تاب یا تعداد رشتهها طبقهبندی کرد. این طبقهبندیها عبارتاند از:
۱. نخ تکلا (One Ply یا Single Yarn)
نخ تکلا از یک رشته منفرد تشکیل شده است که الیاف را با حداقل میزان تاب در کنار هم نگه میدارد. در نخهای فیلامنتی، یا از یک فیلامنت منفرد (مونوفیلامنت) استفاده میشود یا چند فیلامنت با حداقل تاب یا حتی بدون تاب در کنار هم قرار میگیرند. تابهای S یا Z در این نوع نخ رایج هستند.
۲. نخ الیاف کوتاه یا نخ ریسیدهشده (Staple یا Spun Yarn)
این نخها از الیاف کوتاه (معمولاً چند سانتیمتر طول) تولید میشوند. بیشتر نخهای الیاف کوتاه از مواد طبیعی مانند پنبه ساخته میشوند و الیاف آنها بهصورت تابیده یا پیچیده به هم متصل میشوند. در برخی موارد، فیلامنتهای بلند به طول الیاف کوتاه بریده میشوند. تمام الیاف کوتاه باید پیش از تابیدن، در یک جهت قرار گیرند.
۳. نخ چندلا یا دولاتاب (Ply یا Folded Yarn)
این نخها با تاباندن دو یا چند نخ تکلا در جهتی مخالف جهت تاب اولیه ساخته میشوند تا یک نخ واحد تشکیل شود.
• نخ دولا از تاباندن دو رشته منفرد
• نخ سهلا از تاباندن سه رشته منفرد
نخهای چندلا برای تولید پارچههای مقاوم، مستحکم یا پارچههایی که به جلوه سطحی بیشتری نیاز دارند استفاده میشوند.
۴. نخ کورد (Cord Yarn)
این نخها با تاباندن نخهای چندلا به یکدیگر تولید میشوند و معمولاً از الگوی تاب SZS پیروی میکنند. نخهای کورد برای ساخت طنابها، کابلها و مواد بسیار مقاوم به کار میروند.
۵. نخ فیلامنتی (Filament Yarn)
این نخها بسیار بلندتر از نخهای الیاف کوتاه هستند و از یک یا چند فیلامنت تشکیل میشوند که بهطور پیوسته در تمام طول نخ امتداد دارند. بیشتر نخهای فیلامنتی مصنوعی بوده و از طریق فرآیندهای مکانیکی یا شیمیایی تولید میشوند. تنها نخ فیلامنتی طبیعی، ابریشم است.
علاوه بر اینها، نخهایی با جلوهها یا ویژگیهای خاص مانند نخهای فانتزی (Novelty Yarns) و نخهای تکسچره (Textured Yarns) نیز وجود دارند.
انواع نخها کداماند؟
انواع نخ شامل نخهای طبیعی (گیاهی)، حیوانی، مصنوعی و ترکیبی هستند. هر نوع نخ برای کاربرد خاصی طراحی میشود.
نخهای مورد استفاده در بافندگی معمولاً مقاوم، مستحکم و کمکشش هستند؛ دارای تاب زیاد، سطح صاف و استحکام طولی بالا میباشند.
در مقابل، نخهای مورد استفاده در بافتنی تاب کمتری دارند، انعطافپذیرتر هستند و حس نرمی بیشتری ایجاد میکنند.
نخهای بافندگی معمولاً بهصورت مخروطی (Cone) و نخهای بافتنی بهصورت کلاف یا گلوله (Ball یا Skein) عرضه میشوند.
نخهای طبیعی یا گیاهی
پنبه، جوت، لینن (کتان)، کنف، بامبو و غیره جزو نخهای طبیعی یا گیاهی محسوب میشوند.
این نخها سبک و قابلتنفس بوده و برای لباسهای مناسب هوای گرم ایدهآل هستند. نخهای طبیعی زیستتخریبپذیر و دوستدار محیطزیست نیز هستند.
نخ پنبهای نرم، بادوام و جاذب رطوبت است و برای پوشاک تابستانی و اکسسوریها بسیار مناسب است.
لینن بسیار مقاوم و بادوام است و با هر بار شستوشو نرمتر میشود؛ گزینهای عالی برای لباسهای سبک محسوب میشود.
کنف نخ بسیار سازگار با محیطزیست است و برای پوشاک با رویکرد پایداری مناسب است.
بامبو خاصیت آنتیباکتریال طبیعی دارد و نخی نرم و لوکس به شمار میآید.
نخهای با منشأ حیوانی
این نخها به نرمی فوقالعاده، گرما و دوام بالا شناخته میشوند.
پشم رایجترین نخ حیوانی است که گرم، بادوام و بسیار نرم است؛ پشم گوسفندان نژاد برتر معمولاً گرانترین نوع محسوب میشود. پشم بهطور طبیعی گرم است و حس خیسی ایجاد نمیکند، بنابراین برای لباسهای زمستانی ایدهآل است.
ابریشم که از پیله حشرات بهدست میآید، نخی ظریف و لوکس با ریزش و درخشندگی زیبا است.
آلپاکا و موهر نیز نخهایی با منشأ حیوانی هستند که برای لباسهای مناسب هوای سرد کاربرد دارند.
نخهای مصنوعی (Man-made Yarns)
این نخها معمولاً نسبت به نخهای طبیعی ارزانتر تولید میشوند، در حجم بالا و طیف گستردهای از رنگها در دسترس هستند و نگهداری آسانی دارند.
پلیاستر، آکریلیک، نایلون و سایر الیاف مصنوعی در این دسته قرار میگیرند.
نخهای مصنوعی برای افرادی با پوست حساس یا آلرژی مناسب هستند.
نخ آکریلیک نرم بوده و تنوع رنگی بالایی دارد، اما بهاندازه نخهای طبیعی قابلیت تنفس ندارد.
نایلون بسیار مقاوم و سبک است و اغلب با نخهای دیگر ترکیب میشود.
نخهای ترکیبی (Blended Yarns)
نخهای ترکیبی از ترکیب الیاف طبیعی و/یا مصنوعی مختلف تولید میشوند؛ مانند ترکیب پشم–نایلون، پلیاستر–پشم، پنبه–پلیاستر و غیره.
منبع:
www.textilesresources.com
همکاری با آرمان شیمی افروز
شرکت آرمان شیمی افروز با سابقهای درخشان در تأمین و تولید مواد شیمیایی تخصصی نساجی، آماده ارائه خدمات مشاورهای، تأمین فرمولاسیون، و ارسال نمونه به تولیدکنندگان و پژوهشگران این صنعت است.
📞 برای دریافت اطلاعات بیشتر و سفارش نمونه، با ما تماس بگیرید.
🔗 مشاهده محصولات | تماس با ما