نساجی چیست؟
مقدمه
نساجی تقریباً در تمام جنبههای زندگی ما حضور دارد؛ از منسوجات خانگی، پردهها، دکوراسیون داخلی، فضای داخلی خودروها، منسوجات و دکوراسیون اداری گرفته تا لباسهایی که میپوشیم. در واقع، یکی از رایجترین عناصر در زندگی روزمره ما منسوجات هستند.
معنای ساده نساجی، پارچه یا ماده بافتهشده است. واژه «Textile» از کلمه لاتین Textilis گرفته شده که به معنای «بافتهشده» است. الیاف، نخها، پارچهها، پوشاک (RMG)، منسوجات خانگی و… همگی بخشی از زنجیره ارزش صنعت نساجی محسوب میشوند.
بهطور کلی، منسوجات از طریق بافندگی یا بافندگی حلقوی (کشبافی/بافتنی) تولید میشوند:
• در بافندگی، نخهای تار بهصورت طولی قرار میگیرند و نخ پود بهصورت زیر و رو از میان آنها عبور میکند و پارچه شکل میگیرد. بافندگان میتوانند با این روش طرحهای متنوعی ایجاد کنند.
• در بافتنی، الیاف بهصورت حلقههایی در هم قفل میشوند و ساختار پارچه را به وجود میآورند. برخی منسوجات بافتنی ممکن است وارد فرایند نمدمالی نیز شوند که در آن حرارت اعمال میشود.
تاریخچه نساجی
در دوران باستان، منسوجات عمدتاً از الیاف طبیعی یا گیاهی مانند جوت، پنبه، کنف، کتان و پشم تولید میشدند. بعدها، الیاف مصنوعی یا ساخت بشر مانند پلیاستر، نایلون و آکریلیک ابداع شدند.
امروزه شاهد رشد منسوجات فنی (Technical Textiles) هستیم که شامل ژئوتکستایلها، منسوجات صنعتی، کشاورزی، خودرویی و سایر کاربردهای تخصصی میشوند.
بخشهای مختلف صنعت نساجی
صنعت نساجی بهطور کلی به بخشهای زیر تقسیم میشود:
1. منسوجات ارگانیک / گیاهی
2. منسوجات با منشأ حیوانی
3. منسوجات مصنوعی (ساخت بشر)
4. منسوجات فنی
منسوجات ارگانیک
مواد اولیه آنها از گیاهان به دست میآید؛ مانند پنبه، کادی (Khadi)، جوت، کتان و کنف.
منسوجات با منشأ حیوانی
مواد اولیه آنها از حیوانات استخراج میشود؛ مانند پشم، خز، ابریشم و کشمیر.
منسوجات مصنوعی (ساخت بشر)
مواد اولیه آنها از سلولز یا سنتز شیمیایی به دست میآید؛ مانند پلیاستر، ویسکوز، نایلون و سایر الیاف مصنوعی.
منسوجات فنی
منسوجات و محصولات مهندسیشده برای کاربردهای خاص که فراتر از مصارف سنتی نساجی هستند.
فرایندهای صنعت نساجی
مواد اولیه
مواد اولیه میتوانند طبیعی یا ساخت بشر باشند و پایه اصلی تولید منسوجات را تشکیل میدهند.
الیاف
الیاف، ساختارهای بسیار نازک و مومانندی هستند که با کنار هم قرار گرفتن و تابیدهشدن، نخ را تشکیل میدهند. الیاف میتوانند طبیعی یا مصنوعی باشند.
نخ
طولی پیوسته از الیاف که به شکلی مناسب برای بافندگی یا بافتنی آماده میشود.
پارچه
مادهای بافتهشده یا حلقوی که برای پوشاک، منسوجات خانگی، اکسسوریها و کاربردهای دیگر استفاده میشود. پارچهها انواع مختلفی دارند: ارگانیک، مصنوعی، فنی و غیره.
پس از آمادهشدن پارچه، مرحله بعدی تولید پوشاک، منسوجات خانگی، اکسسوریها یا سایر محصولات نهایی است. اجزای مهم دیگر در صنعت نساجی شامل رنگها و مواد شیمیایی، ماشینآلات و قطعات یدکی، بازرسی، فناوری اطلاعات و نرمافزارها میباشد.
مقررات و الزامات قانونی در صنعت نساجی
در مسیر توسعه صنعت نساجی، آگاهی از قوانین، مقررات و الزامات (Compliances) اهمیت بسیار بالایی دارد. برخی از مهمترین آنها عبارتاند از:
• مقررات ایمنی مواد شیمیایی
• قوانین زنجیره تأمین
• تأثیرات زیستمحیطی
• ادعاهای سبز (Green Claims)
• الزامات برچسبگذاری
• قوانین منع کار اجباری
• شیوههای منصفانه کار
• استانداردهای اشتعالپذیری
• دسترسی به بازار و رقابتپذیری
• قوانین شفافیت
• گذرنامه دیجیتال محصول (Digital Product Passport)
• مقررات برچسبگذاری منسوجات
• اعتماد مصرفکننده و پایداری
اندازه بازار جهانی صنعت نساجی
پیشبینی میشود بازار جهانی نساجی تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۳۰۰۰ میلیارد دلار آمریکا برسد. همچنین، بازار نساجی هند تا سال ۲۰۳۰ حدود ۳۵۰ میلیارد دلار برآورد میشود.
صنعت نساجی بزرگترین فرصت اشتغالزایی را در سطح جهان فراهم میکند.
کشورهای برتر تولیدکننده و صادرکننده نساجی
بزرگترین کشورهای صادرکننده:
چین، آلمان، هند، ایتالیا، بنگلادش، ترکیه، ویتنام، اندونزی و ایالات متحده آمریکا
بزرگترین کشورهای تولیدکننده:
چین، هند، آمریکا، اندونزی، بنگلادش، پاکستان، ترکیه، تایلند، برزیل و کره جنوبی
ماشینآلات نساجی
بخش ماشینآلات نساجی نیز بسیار گسترده است. کشورهایی مانند آلمان، چین، ژاپن و هند در تولید انواع ماشینآلات نساجی پیشتاز هستند؛ از جمله:
• پنبهپاککنی
• ریسندگی
• بافندگی
• بافتنی
• دوخت و تولید پوشاک
• گلدوزی
• رنگرزی و تکمیل
• بستهبندی
• بازرسی
استارتاپهای بسیاری نیز بهطور مستقیم یا غیرمستقیم با این صنعت در ارتباط هستند و مدلهای کسبوکار مقیاسپذیر و محصولات نوآورانه ارائه میدهند.
رویدادها و انجمنها
صنعت نساجی جهانی پیشرفتها و نوسازیهای فراوانی را تجربه کرده است. استفاده از دیجیتالسازی، هوش مصنوعی و فناوریهای هوشمند باعث افزایش کیفیت و کمیت محصولات زنجیره تأمین شده است.
این صنعت دارای نمایشگاهها و رویدادهای مهمی برای شبکهسازی و توسعه است؛ از جمله Messe Frankfurt که یکی از بزرگترین برگزارکنندگان نمایشگاههای نساجی در جهان است.
انجمنهای مهم نساجی عبارتاند از:
• فدراسیون بینالمللی تولیدکنندگان نساجی (ITMF)
• انجمن بینالمللی نساجی و پوشاک (ITAA)
• انجمن نساجی هند
• انجمن ماشینآلات نساجی سوئد (TMAS)
• کمیته اروپایی تولیدکنندگان ماشینآلات نساجی (CEMATEX)
تأثیرات زیستمحیطی و پایداری در صنعت نساجی
با وجود گستردگی، صنعت نساجی یکی از آلایندهترین صنایع جهان نیز به شمار میرود. حدود ۲۰٪ از آلودگی آبهای شیرین جهان ناشی از عملیات تکمیل و رنگرزی نساجی است.
منسوجات پایدار امروز یک ضرورت جهانی هستند. بسیاری از برندها فقط از مواد نساجی پایدار در محصولات خود استفاده میکنند. مفاهیمی مانند:
• پوشاک سبز
• رنگرزی بدون آب
• استفاده از منابع طبیعی
• کاهش ردپای کربن
• منسوجات دوستدار حیوانات و محیطزیست
• منسوجات بازیافتی
• استفاده مجدد از منسوجات
نقش کلیدی در آینده این صنعت دارند.
منبع:
www.textilesresources.com
همکاری با آرمان شیمی افروز
شرکت آرمان شیمی افروز با سابقهای درخشان در تأمین و تولید مواد شیمیایی تخصصی نساجی، آماده ارائه خدمات مشاورهای، تأمین فرمولاسیون، و ارسال نمونه به تولیدکنندگان و پژوهشگران این صنعت است.
📞 برای دریافت اطلاعات بیشتر و سفارش نمونه، با ما تماس بگیرید.
🔗 مشاهده محصولات | تماس با ما