مخمل پارچه‌ای نرم و براق است که معمولاً در لباس‌های راحتی،
اثاثیه یا لوازم داخلی و سایر کاربردهای نساجی استفاده میشود. با توجه به گران
بودن تولید منسوجات مخملی در گذشته، طرفداران این پارچه بیشتر از طبقات اشرافی بودند. اگرچه اکثر مخمل‌ها امروزه با مواد مصنوعی ارزان قیمت ترکیب شده‌اند اما
بازهم این پارچه یکی از نرم‌ترین و براق ترین پارچه‌های بشرساخت است.
تاریخچۀ پارچۀ مخمل
اولین اطلاعات ثبت شده از پارچۀ مخمل به قرن چهاردهم میلادی
بازمی‌گردد. محققان گذشته بیشتر بر این باور بودند که این منسوجات در اصل در شرق آسیا
قبل از ایجاد جادۀ ابریشم به اروپا تولید شده است. گونه‌های سنتی مخمل با ابریشم
خالص تولید می‌شد که این امر دلیل محبوبیت فوق العاده آنها بود. در گذشته ابریشم
آسیایی بسیار نرم بود، اما فرآیندهای منحصر به فردی که برای تولید مخمل استفاده می‌شد،
باعث ایجاد پارچه‌ای خاص و مجلل‌تر از پارچه‌های ابریشمی شد.
این پارچه قبل از اینکه در رنسانس اروپا محبوبیت پیدا کند،
کاربرد زیادی در خاورمیانه داشت به عنوان مثال سوابق گذشته در ایران و عراق نشان می‌دهد که خانواده‌های سلطنتی خاورمیانه،
از این گونه پارچه استفاده می‌کردند.
پارچۀ مخمل چگونه تولید میشود؟
در حالی که می‌توان از مواد مختلفی برای ساخت مخمل استفاده
کرد، فرآیند تولید این پارچه صرف نظر از اینکه از کدام پارچه به عنوان پارچۀ پایه
استفاده شود یکسان است. مخمل را فقط می‌توان با یک نوع ماشین بافندگی خاص که دو لایه
پارچه را به طور همزمان نخ ریسی می‌کند، بافت. سپس این لایه‌های پارچه از هم جدا می‌شوند و روی غلتک پیچیده می‌شوند.
پارچۀ مخمل تاری با نخ عمودی و پارچۀ مخمل پودی با نخ افقی تولید
میشود، اما به طورکلی، این دو منسوج با فرآیندهای مشابه تولید می‌شوند.مخمل پودی
با نخ پنبه‌ای معمولی ترکیب و این امر باعث کاهش کیفیت و تغییر بافت میشود.
ابریشم که یکی از پرطرفدارترین مواد برای تولید مخمل است،
از باز کردن پیله‌های کرم ابریشم و سپس ریسندگی برای تبدیل به نخ به دست می‌آید.
منسوجات مصنوعی مانند ریون با تبدیل مواد پتروشیمی به فیلامنت تولید می‌شوند. زمانیکه یکی از این نوع نخ ها در پارچه مخملی بافته شود، متناسب با کاربرد مورد نظر می
توان آن را رنگ یا فرآوری کرد.
اصلی‌ترین ویژگی جذاب مخمل، نرمی آن است، به همین علت این
منسوجات عمدتاً در مواردی که پارچه با بدن تماس دارد استفاده می‌شوند. در عین حال،
مخمل زیبایی چشمنوازی نیز دارد، که باعث استفاده از این پارچه در دکوراسیون خانه مثل
پرده و کوسن شده است. بر خلاف دیگر اقلام مورد استفاده در دکور داخلی، مخمل به
همان اندازه که زیبا به نظر می‌رسد به همان اندازه نیز هنگام مصرف حس خوبی را
منتقل می‌کند.
مخمل به دلیل لطافتی که دارد گاهی در کالاهای خواب هم استفاده
می‌شوند. به ویژه این پارچه معمولا در پتو بین ملحفه و لحاف قرار می‌گیرد، کاربرد
دارد. استفاده از مخمل در لباس های زنانه بسیار بیشتر از لباس های مردانه رایج است
و اغلب برای برجسته نشان دادن انحناهای زنانه و دوخت لباس‌های شب خیره کننده
استفاده میشود. برخی از مخمل‌ها که ساختار سفتی دارند برای تولید کلاه استفاده می‌شوند، همچنین این
ماده در آستر دستکش نیز کاربرد دارد.
چند نوع پارچۀ مخمل وجود دارد؟
1. مخمل شیفون(Chiffon
velvet)
این پارچۀ بسیار ظریف که به نام مخمل شفاف نیز شناخته میشود،
اغلب در لباس های رسمی و لباس شب استفاده میشود.
2. مخمل کراش(Crushed
velvet)
شاید یکی از متمایزترین شکل های مخمل، مخمل کراش با بافت متفاوتش
باشد . این پارچه با فشردن یا پیچاندن
پارچه در هنگام خیس شدن به دست می‌آید. مخمل کراش سطح صاف و یکنواختی ندارد و از
پستی بلندی‌هایی تشکیل شده که علاوه بر داشتن ظاهر طبیعی، از نظر بصری هم چشم نواز
است.
3.مخمل برجسته(Embossed velvet)
این نوع مخمل دارای نقش‌های برجسته شامل کلمات، نمادها یا
اشکال دیگری است. قسمت برجستۀ طرح‌ها کمی کوتاهتر از مخمل اطراف است و در بیشتر
موارد این اثر برجسته را می‌توان با لمس نیز احساس کرد.
4. مخمل طرحدار(Hammered velvet)
این پارچه یکی از پرجلاترین نوع مخمل است که، به جای خرد
شدن، محکم فشرده یا له شده است. پارچه‌ی حاصل حالت خال خال دارد و به‌شدت شما را
یاد کتی گرم و نرم از پوست حیوانات می‌اندازد .
5. مخمل لیون(Lyons
velvet)
این نوع مخمل بسیار متراکم تر از پارچه‌های دیگر است به همین دلیل این پارچه ساختاری سفت دارد که آنرا
مناسب برای استفاده در لباس‌های بیرونی کرده
است. از کت گرفته تا کلاه، مخمل لیون به عنوان یکی از مجلل ترین پارچه‌ها برای
استفاده در لباس‌های بیرونی در نظر گرفته میشود.
6 مخمل پانی(Panne velvet)
اصطلاح "Panne" می‌تواند چندین معنی را در رابطه با مخمل داشته باشد، اما
این اصطلاح در اصل برای نوعی از مخمل کراش که در معرض نیروی فشار تک جهته خاصی
قرار می‌گیرد، به کار برده میشود. این روزها از واژه پانی بیشتر برای اشاره به مخمل با
ظاهر خوشه‌ای استفاده میشود.
7. مخمل اوترخت(Utrecht velvet)
این نوع مخمل موج دار تا حد زیادی از مد افتاده است، اما
گاهی اوقات هنوز در پیراهن و لباس های شب استفاده میشود.
8. مخمل خالی(Voided velvet)
این نوع مخمل دارای طرحی است که قسمتی از آن دارای نخ‌های
پایل(پرز) است و قسمت دیگر خالی است. هر طرح و نقشی را می‌توان روی آن ایجاد کرد. این
نوع مخمل شبیه به مخمل برجسته است.
9. مخمل حلقه‌ای(Ring velvet)
از این نوع مخمل می‌توان داخل جعبه‌های جواهر و حلقه‌های ازدواج استفاده کرد، مخمل حلقه ای بسیار ظریف و سبک مانند مخمل چیفون است.
مرجع: sewport.com
Nasaji.com
ترجمه: دپارتمان نساجی آرمان شیمی افروز