منسوجات پزشکی
یکی از مهمتربن دسته‌بندی‌های منسوجات فنی، منسوجات پزشکی
است. رشتۀ جدیدی در نتیجۀ تلفیق فناوری نساجی و علم پزشکی است که به عنوان منسوجات
پزشکی یا Med-tech شناخته میشود. از مواد بهداشتی، ملحفه‌های
بیمارستانی و پرده‌ها گرفته تا ماسک‌های جراحی که در اتاق‌های عمل استفاده میشوند.
حتی به نخ‌های جراحی، بانداژها و استخوان‌های مصنوعی، رباط‌ها، کلیه‌های مصنوعی و منسوجات
هوشمند که در همه جا وجود دارند نیز میتوان اشاره کرد. منسوجات پزشکی قرن‌هاست که
نقش مهمی در پزشکی ایفا می‌کنند.
برخی از ویژگی‌های حیاتی منسوجات پزشکی
·
غیر سمی باشند.
·
قابلیت ضدعفونی شدن بدون هیچ گونه تغییری
در ساختار شیمیایی خود را داشته باشند.
·
از نظر بیولوژیکی با بدن سازگار باشند.
·
پایداری ابعادی مناسبی را داشته باشند.
·
دارای خاصیت نفوذپذیری هوا باشند.
·
در برابر محیط اسید و قلیایی مقاوم باشند.
·
خاصیت ضد میکروبی داشته باشند، یعنی باید در برابر میکروارگانیسم‌ها مقاوم باشند.
موادی که در کاربردهای پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند
عبارتند از الیاف، نخ، پارچه و کامپوزیت. بیشتر الیاف مصنوعی در تولید این محصولات
استفاده میشود. بسته به کاربرد و نیازهای اصلی منسوجات پزشکی خاصیت جذب، استحکام،
انعطاف پذیری، نرمی و گاهی پایداری زیستی یا زیست تخریب پذیری مورد نیاز است.
انواع الیاف مورد استفاده در منسوجات پزشکی
ü
الیاف معمول در صنعت نساجی:
الیاف طبیعی و بازیابی شده: پنبه، ابریشم، خمیر چوب، ویسکوز.
الیاف مصنوعی: پلی‌استر، پلی‌پروپیلن، پلی‌اتیلن، پلی‌آمید،
کربن، شیشه، سیلیس.
ü
الیاف تخصصی در صنعت نساجی:
کلاژن، آلژینات کلسیم، کیتین، کیتوسان.
تمایل کلی به سمت افزایش استفاده از پلیمرهای طبیعی که زیست
سازگار، زیست تخریب‌پذیر و غیرسمی هستند، وجود دارد.
انواع پارچه‌های مورد استفاده در منسوجات
پزشکی:
انواع مختلفی از پارچه‌ها در بخش‌های پزشکی و بهداشتی
استفاده میشود.
ü
پارچه‌های تاری پودی
ü
پارچه‌های بی‌بافت
ü
پارچه‌های حلقوی
با این حال، بیشتر منسوجات پزشکی با پارچه‌های بی‌بافت ساخته میشوند.
کاربردهای منسوجات پزشکی
1. لنزهای تماسی: لنزهای تماسی یکی از پرکاربردترین فناوری‌های نساجی در حال حاضر
هستند. لنزهای تماسی رنگ چشم‌ها را تغییر می‌‌دهند تا زیباتر دیده شوند. این لنزها
از مواد نساجی با ظرفیت جذب آب ساخته شده‌اند.
2. قرنیۀ مصنوعی: این فناوری برای بهبودی نابینایی استفاده میشود. مواد نساجی
مورد استفاده در این مورد باید انعطاف پذیر و مقاومت مکانیکی کافی داشته باشند.
3. کلیۀ مصنوعی: کلیۀ مصنوعی برای حذف مواد زائد مانند اوره از خون استفاده میشود.
کلیۀ مصنوعی دستگاهی است که به طور مصنوعی خون را بر اساس دیالیز تصفیه میکند.
4. ریه‌های مصنوعی: ریۀ مصنوعی دی‌اکسید کربن را از خون خارج میکند و به انتقال
اکسیژن کمک میکند. این محصول با استفاده از الیاف توخالی مانند ویسکوز هالو که
اندازۀ منافذ آن کمتر از یک میکرومتر است، ساخته شده است.
5. رباط‌های مصنوعی: برای اتصال دو انتهای استخوان استفاده میشود. رباط‌های
مصنوعی را میتوان با استفاده از الیاف مصنوعی مانند پلی‌استر و کلاژن ساخت.
6. کبد مصنوعی: کبد مصنوعی اخیرا ساخته شده است. انواع واکنش‌های بیوشیمیایی در این
کبد نیز رخ می‌‌دهد. تمام واکنش‌های بیولوژیکی بدن در اینجا نیز انجام میشود. این
دستگاه برای جداسازی و دفع پلاسمای بیمار استفاده میشود.
7. رگ‌های خونی مصنوعی: رگ‌های خونی مصنوعی با قطر متوسط و بزرگ با پارچۀ PET یا غشای پلی‌تترافلوئورواتیلن ساخته میشوند. بیشتر از پلیمرهای
الاستیک زیست سازگار استفاده میشود.
8. ماسک :N95کویید19 ما را با نوع خاصی از ماسک به نام N95 آشنا کرده است. این ماسک، یک نوع خاص از محصولات محافظ تنفسی
است N95 .معنای منحصر به فرد خود را دارد، "N" مخفف "Non-Oil" است به این معنی که اگر ذره‌ای
مبتنی بر روغن وجود نداشته باشد، هر کسی می‌تواند از این ماسک در آن محیط استفاده
کند. و '95' به این معنی است که ماسک 95% کارایی دارد. ذره‌ای با قطر 3 میکرون یا بزرگتر نمی‌تواند به دیوارۀ ماسک
نفوذ کند. این ماسک از چند لایه پارچه بی‌بافت از الیاف پلی‌پروپیلن ساخته شده است.
9. ماسک جراحی: ماسک‌های جراحی با پارچه‌های بی‌بافت ساخته میشوند و در عین حال
خواص فیلتراسیون و نفوذپذیری هوا را حفظ می‌کنند. بیشتر از پلی‌پروپیلن شده‌اند.
همچنین میتوان از پلی‌استایرن، پلی‌کربنات، پلی‌استر استفاده کرد. از ترکیب چندین
لایه بی‌بافت ساخته شده است که در برابر باکتری و ویروس‌های بالای 1 میکرون موثر است.
10. روپوش جراحی: مواد اولیۀ اصلی برای ساخت روپوش جراحی پارچۀ بی‌بافت است. روپوش‌های
جراحی از ترکیب سه لایه مجزا از پارچه‌های بی‌بافت ساخته میشود. لایه بیرونی پلی‌پروپیلن
بی‌بافت است. لایه میانی پارچۀ پلی‌تترافلوئورواتیلن و لایه داخلی از پلی‌استر
بی‌بافت تشکیل شده است. پلی‌پروپیلن دارای ظرفیت بازیابی رطوبت 0% است، بنابراین
برای لایه بیرونی مناسب است. از طرفی پلی‌استر توانایی بازیابی رطوبت 0.4 درصدی
دارد، بنابراین برای لایه داخلی مناسب است و به جذب عرق در هنگام استفاده طولانی
مدت از روپوش کمک میکند.
11. نوار بهداشتی: نوار بهداشتی با استفاده از سه لایه مواد نساجی تولید میشود.
لایه داخلی که با بدن انسان در تماس است از پارچۀ بی‌بافت است. لایۀ داخلی باید
دارای ویژگی‌های خاصی مانند انتقال سریع خون از لایۀ داخلی به لایۀ مرکزی، راحتی،
احساس نرمی، انعطاف پذیری و پایداری در برابر خون باشد. لایۀ مرکزی نوار بهداشتی
از پلیمر مخصوصی تشکیل شده است که خاصیت جذب فوق العاده دارد. همچنین لایۀ بیرونی
از پلی‌اتیلن تشکیل شده است.
12. پوشک: پوشک در درجۀ اول برای نوزادان و بزرگسالان طراحی شده است. پوشک مانند
نوار بهداشتی نیز سه لایه است. از پارچه‌های بی‌بافت برای ساخت پوشک استفاده میشود.
13. بانداژ: از بانداژ برای قرار دادن لایۀ مراقبتی بر روی زخم استفاده میشود.
مراقبت از زخم از عفونی شدن بدن جلوگیری میکند و خون را از محل زخم جذب میکند.
برای ساخت باند از پارچه‌های بافته شده و بی‌بافت استفاده میشود.
بازار جهانی منسوجات پزشکی
ارزش بازار جهانی منسوجات پزشکی در سال 2019 به 16.69 میلیون
دلار رسید و پیش بینی میشود تا سال 2025
به 23.3 میلیون دلار برسد.
منبع textilelearner.net