مدیریت رطوبت منسوجات
حفظ حرارت بدن در شرایط مختلف محیطی توسط
پارچه بسیار ضروری است چراکه سطح راحتی منسوج را تعیین می‌کند. یک معیار عملکرد
مهم در این رابطه، مدیریت رطوبت است. بدن انسان در شرایط محیطی حتی در حالت
استراحت حدود 60 میلی لیتر بخار آب آزاد می‌کند. وقتی فعالیتی مانند پیاده روی یا ورزش
انجام می‌دهیم، بدن گرم می‌شود و بیشتر عرق می‌کند که کم و بیش جذب لباسمان می‌شود.
این رطوبت باید برای تبخیر به سطح پارچه منتقل شود و در نتیجه تاثیر
خنک‌کنندگی داشته باشد. بنابراین، برای اینکه مصرف کننده احساس راحتی کند، نه تنها پارچه باید تعریق را از سطح
پوست به سطح پارچه منتقل کند، بلکه رطوبت ایجاد شده نیز بایدتبخیر شود. رطوبت باعث
سنگینی لباس می‌شود و احساس سردی روی پوست ایجاد می‌شود. همچنین می‌تواند باعث تحریک
و بیماری‌های پوستی شود. از این رو، داشتن قابلیت مدیریت رطوبت برای منسوجات جهت احساس راحتی در پوشنده بسیار ضروری است.
هدف اصلی پارچه از قابلیت
مدیریت رطوبت ایجاد احساس خشکی در پوست است. برای ایجاد این حس باید در اسرع وقت
رطوبت تبخیر و به جو منتقل شود. انتقال رطوبت به سطح پارچه توسط نیروی مویینگی که
نیرویی مکشی برای جذب مایعات توسط پارچه یا نخ است، انجام می‌شود. با کوچک شدن
شکاف بین الیاف مجزا، نیرو افزایش می‌یابد. بنابراین، الیاف ظریف‌تر شکاف های
کوچکتر و انتقال رطوبت بهتری خواهند داشت. تبخیر رطوبت بستگی به سطح پارچه مورد
استفاده دارد. با افزایش سطح، الیاف ظریف تر می شوند و در نتیجه الیاف بیشتری در
سطح قرار گرفته و تبخیر رطوبت سریعتر می‌شود.
ویژگی‌های موردنیاز برای قابلیت مدیریت رطوبت منسوجات:
طبق مقالۀ "اهمیت مدیریت رطوبت برای
منسوجات دارای کارایی بالا" نوشته Dr.
S. K. Chinta et al برای اینکه یک پارچه مدیریت رطوبت خوبی
داشته باشد، باید از ویژگی های زیر برخوردار باشد:
)
-
تنظیم بهینۀ حرارت
و رطوبت
-
نفوذپذیری خوب
هوا و بخار آب
-
جذب سریع
رطوبت و ظرفیت انتقال
-
عدم وجود رطوبت
یا تری
-
خشک شدن سریع
برای جلوگیری از ایجاد حس سرما
-
جذب آب کم لایه‌ای
از لباس که دقیقا روی پوست قرار گرفته است
-
پایداری ابعادی
حتی در حالت خیس.
-
پایداری و بادوام
-
قابلیت تنفس و
راحتی
-
عملکرد مراقبت
آسان
-
سبک وزن بودن
از
منسوجات به عنوان پوست دوم، انتظار داریم به طور همزمان کار کنند و با مکانیسم تنظیم
حرارت بدن انسان سازگار باشند. انتقال رطوبت به دو شکل مایع و بخار
برای ایجاد احساس راحتی در مصرف کننده مهم است. در این راستا، تر شدن، مکش مایعات
و انتقال بخار رطوبت از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. این انتقال با سه مکانیسم
انجام می‌شود:
۱. نفوذ ساده از طریق فضای خالی بین نخ‌ها : کنترل شده توسط
گرادیان فشار بخار آب بین سطح داخلی و خارجی پارچه، این مکانیسم در شرایطی که
رطوبت کم است مکانیسم اصلی برای انتقال بخار است. اندازه و تراکم منافذ بین نخ‌ها
و ضخامت پارچه بر مقاومت در برابر نفوذ تاثیرگذار است.
۲. انتقال موئینه از بین دسته‌های الیاف: نفوذ آب از طریق
نخ‌ها صورت می‌گیرد سپس در سطح بیرونی تبخیر می‌شود. راندمان کاری نخ به کشش سطحی،
یعنی قابلیت ترشوندگی سطوح الیاف بستگی دارد و اندازه، حجم و تعداد فضاهای مویین
با انتخاب نخ و تراکم پارچه تعیین می‌شود.
۳. انتشار اتوسط الیاف مجزا: متناسب با ماهیت آبگریز یا آبدوست الیاف، بخار آب به درون
الیاف در سطوح داخلی پارچه جذب می‌شود، از طریق ساختار الیاف نفوذ کرده و در سطح بیرونی
دفع می‌شود.
کاربردهای تکنیک مدیریت رطوبت:
لباسهای زیر
لباسهای ورزشی
پوشاک با عملکردهای خاص (کوهنوردی، پیاده روی، اسکی)
لباسهای راحتی (لباس شب)
لباسهای نظامی (مناسب آب و هوای مختلف)
منسوجات بهداشتی (ملحفه بیمارستانی، پانسمان زخم)
صنعت کشاورزی (ژئو تکستایلها، پانل های غربالگری گلخانه، کنترل
رطوبت خاک)
کاربردهای فنی (لباسهای
محافظ فرمول 1، آتش نشانی، لباس صنعتی)
کاربردهای صنعتی (فیلتر و تکنولوژی سوپاپ، ساختمان، بسته بندی)
مبلمان
(صندلی های وسایل حمل و نقل)
نتیجه‌گیری:
ویژگی
مدیریت رطوبت نقش کلیدی در تمامی کاربردهای منسوجات دارد. تولیدکنندگان می‌توانند
پارچه هایی متناسب با ویژگی‌های مورد نظر مصرف کننده، تولید کنند. با توجه به
عملکرد بالای منسوجات با ویژگی مدیریت رطوبت، تولیدکنندگان پوشاک توجه خود را به
تولید این پارچه‌ها به‌ویژه در حوزۀ منسوجات ورزشی- که در تلاش برای بهبود عملکرد
آن هستند-، معطوف کرده‌اند. در آینده شاهد پیشرفت‌های بیشتری در زمینۀ
تولید پارچه‌های دارای مدیریت رطوبت خواهیم بود. طراحی عملکردی یک لباس که دارای
قابلیت مدیریت رطوبت باشد می‌تواند به انتقال موثر رطوبت و اتلاف گرمای نهان اجازه
دهد تا لباس خشک و راحت بماند. بنابراین، اگر لباسهای محافظ به طور سیستماتیک
طراحی شوند، عملکرد آنها تا حد زیادی بهبود می‌یابد. نفوذپذیری بخار آب و مدیریت
رطوبت پارچه ها در واقع برای جلوگیری از جمع شدگی آب در لباس و در نهایت اطمینان
از بهبود عملکرد حرارتی و راحتی منسوج بسیار مهم است.
مرجع: fiber2fashion
ترجمه : دپارتمان نساجی آرمان شیمی افروز