لباس مخصوص
فضا لباسی است که برای زنده نگه داشتن انسان در شرایط سخت محیطی خارج از جو و درجه
حرارت بالا پوشیده می‌شود. این لباس نقش محافظ را برای فضانوردان حین ماموریت‌های
فضایی در برابر گرما ، سرما ، مواد شیمیایی ،سنگ‌های آسمانی بسیار ریز[1] ، نوسانات فشار و تشدید دما ایفا میکند. لباس فضانوردان نمونه‌ای از توسعۀ روزافزون تکنولوژی نساجی است.
موادخام
مورد استفاده در تولید لباس فضانوردان:
نایلون
تریکو
اسپاندکس
نایلون
با روکش یورتان
نایلون
با روکش نئوپرن
میلار
کولار
داکرون
الزامات
لباس فضایی:
1. درای
اتمسفر فشرده شده باشد.
2. اکسیژن رسانی کافی داشته باشد.
3. دی اکسید کربن را از بین ببرد.
4. با وجود کار و حرکت شدید،
دمای مناسبی را حفظ کند.
5.
محافظت در برابر سنگ‌های آسمانی بسیار ریز.
6. تا حدی در برابر اشعه محافظت کند.
7. قابلیت دیده شدن.
8. راحتی حرکتی داخل لباس.
9. امکان مکالمۀ آسان با دیگران مانند کنترل کننده‌های زمینی ، سایر
فضانوردان و غیره.
10. تسهیل حرکت در اطراف فضای خارج از فضاپیما.
لایه‌های مختلف لباس فضانوردی:
1-زیرپوش نایلونی خنک شده با آب
2- لباس فشار چندلایه:
لایۀ درونی: نایلون سبک وزن با روزنه‌های پارچه‌ای
لایۀ میانی: نایلون با روکش نئوپرن برای نگه داشتن فشار.
لایۀ بیرونی: نایلون
برای نگه داشتن لایه های تحت فشار زیرین.
3- پنج لایه میلار آلومینه شده با چهار لایه داکرون برای
محافظت در برابر حرارت در هم بافته شده‌اند.
4- دو لایه کاپتون[2]
برای محافظت بیشتر در برابر حرارت.
5- لایه‌ی پارچه‌ای با روکش تفلون (غیر قابل اشتعال) برای محافظت در برابر خراش.
6- لایه‌ی پارچه‌ای با روکش تفلون سفید (غیر قابل اشتعال).
اجزاء لباس فضانوردان:
1-لباس تهویه کننده با فرایند مایع خنک کننده[3] (LCVG): این لباس یک ست زیرپوش بلند است که از نایلون
تریکو و اسپاندکس تولید و با لوله‌های پلاستیکی نازکی پوشانده شده است که از طریق
آن‌ها آب خنک جریان یافته و گرمای اضافی بدن تولید شده توسط فضانورد را از بین می‌برد.
2-مجموعۀ
حامل وسایل ارتباطی[4] (CCA): این مجموعه کلاهی است که توسط فضانورد پوشیده
می‌شود و حاوی میکروفون و گوشی است که امکان ارتباط بدون دست را فراهم میکند. این
کلاه از پارچه‌های تفلون و نایلون / لایکرا تولید شده است.
3-
لباس با حداکثر قدرت جذب[5]
(MAG):
به جمع آوری فضولات انسانی و ذخیرۀ آن در حین پیاده‌روی
فضایی کمک میکند.
4-مجموعۀ
پایین تنه[6]
(LTA): این
مجموعه شامل شلوار، مفاصل زانو و مچ پا، چکمه و کمربه پایین است که توسط یک حلقۀ
اتصال فلزی، اندازه شدن لباس را برای فرد آسان میکند. LTA دارای حلقه هایی برای اتصال به یک سری ابزار است که
از شناور شدن فضانورد در فضا جلوگیری میکند.
5-بالاتنه[7](HUT): شامل یک پوستۀ فایبرگلاس سخت
است که از چندین ساختار از جمله بازوها ، کلاه ایمنی ، بستۀ محافظ و سیستم کنترل
کننده پشتیبانی میکند.
6- بازوها: واحد بازو، مفصل شانه، بازو و آرنج را نگه داشته و امکان حرکت آزادانۀ بازوهای فضانورد را به هر جهت می‌دهد. واحدهای بازو متناسب با فضانوردان در سایزهای مختلف موجود هستند.
7-کیسۀ نوشیدنی: یک کیسۀ پلاستیکی است که درون HUT قرار گرفته و می‌تواند 32 اونس آب (1.9 لیتر) را در خود جای دهد و دارای یک لولۀ کوچک مانند نی است که کنار دهان فضانورد قرار می‌گیرد.
8- دستکش: دستکش
به حرکت آسان مچ دست کمک میکند که توسط
حلقه‌های متصل کننده به بازوها وصل می‌شوند. برای اینکه فضانورد بتواند اشیاء را
راحت در دست بگیرد سر انگشتان این دستکش را پلاستیکی می‌سازند. همچنین فضانوردان
برای راحتی از دستکش‌های پارچه‌ای نازک زیر این دستکش‌ها استفاده می‌کنند.
9- کلاه ایمنی: این
کلاه از پلاستیک پلی کربنات شفاف و مقاوم در برابر ضربه ساخته شده که توسط حلقۀ
اتصال دهنده به مجموعۀ بالاتنه متصل می‌شود. همچنین برای راحتی بیشتر پشت کلاه
بالشتک‌هایی قرار داده شده است. این کلاه دارای یک سوپاپ تصفیه است که درصورت
استفاده از کپسول اکسیژن پشتیبان، دی اکسید کربن را از بین می‌برد و اکسیژن از پشت
سر فضانورد، بالا و پایین صورت او جریان می‌یابد. قبل از راه رفتن در محیط فضا،
داخل کلاه ایمنی با مادۀ ضد مه پوشانده می‌شود.
10- پوشاک میکرومتئوروید حرارتی[8] (TMG): این مجموعه لایۀ بیرونی لباس فضانوردان است.
TMG
دارای سه عملکرد است:
آ. این لایه مانند عایق برای فضانورد عمل کرده و از اتلاف گرما جلوگیری میکند.
ب. محافظت از سرنشین در برابر اشعه‌های مضرخورشیدی.
ج. محافظت از فضانورد در برابر سنگ‌های آسمانی
بسیارریز و دیگر آثار بازماندۀ مداری که می‌توانند باعث
سوارخ شدن لباس و ضعف فشار شوند.
موارد ذکر شده ساختار اصلی یک لباس فضایی است. با توسعۀ تکنولوژی پیشرفتۀ
منسوجات ، لباس فضایی نیز با تلاش مهندسین نساجی در حال توسعه است.
مرجع: textilestudycenter.com
ترجمه: دپارتمان نساجی آرمان شیمی افروز