فرایند تکمیل نساجی ضد حشرات کردن منسوجات
مواد دفع کنندۀ حشرات که
از اسانس‌های روغنی استخراج شده از گیاهان معطر ساخته شده‌اند ، جایگزینی طبیعی برای
مواد ضد حشرات مصنوعی هستند. در این مقاله خلاصه‌ای از چگونگی تولید منسوجات با
پوشش ضد حشره ،به منظور محافظت بهتر در برابر گزش پشه ها ارائه می‌شود.
.روغن‌های استخراج شده از گیاهان معطر با توجه به سازگاری با محیط زیست ، تجزیۀ بیولوژیکی، همچنین خواصی از جمله اثرات دارویی، ضد حشرات و آنتی باکتریال گیاهان، از زمان‌‍‌های بسیار قدیم به عنوان بهترین مادۀ محافظت کننده استفاده می‌شدند
پشهها عامل اصلی انتقال بیماری‌هایی مانند
دنگ ، مالاریا ، چیکونگونیا و ... هستند. علائم بیماری‌های منتقل شده از پشه می‌تواند
از خفیف تا شدید متغیر باشد، که می‌توانند باعث ایجاد خارش، دردهای مفصلی، درد
عضلانی، التهاب ، تب و بیماری‌های کشنده‌ای مثل دنگ شوند. بنابراین منسوجات پوشش داده
شده با مواد مخصوص دفع پشه، محافظت خوبی در برابر گزش پشهها دارند.
در جدول ذیل نام گیاهان مناسب برای تکمیل دفع حشره آورده شده است.
ریشه ، ساقه ، دانه ، گل ، میوه و برگ‌های بسیاری از گیاهان برای ایجاد خاصیت دفع پشه روی منسوجات بررسی شده‌است. عصاره‌های گیاهی مانند روغن اکالیپتوس، روغن رزماری و روغن میخک به عنوان مواد مناسب برای دفع پشه شناخته شدند. ریحان ، سرو ، دارچین ، سیترونلا ، سیر ، اسطوخودوس ، نعناع فلفلی نمونه هایی از گیاهان معدودی هستند که خاصیت دفع بسیار خوبی دارند. . اسانس‌های روغنی از گیاهانی با مخلوط‌های پیچیده از ترکیبات آلی فرار استخراج می‌شوند.
عیب اصلی استفاده از
عصاره‌های طبیعی به عنوان مواد دفع کننده حشره، عدم پایداری این مواد در مرحلۀ
تکمیل است بیشتر مواد دفع کننده در حین شستشو به دلیل عدم تمایل پایدار به منسوجات،
از سطح برداشته می‌شوند. تکمیل میکروکپسوله کردن با استفاده از ترکیباتی مانند β-سیکلودکسترین،
روش مناسب تری برای دفع حشرات است.
در یک مطالعۀ تحقیقاتی،
روغن آویشن، روغن سرو و روغن گریپ فروت به نسبت 2:1:1 گرفته شد و با استفاده از آلجینات
سدیم ، صمغ اقاقیا(آکاسیا) عربی و گیاه مورینگا میروکپسوله شدند و روی پارچۀ مخلوط
بامبو / تنسل 50:50 به روش رمق کشی اعمال شدند. منسوجی که با صمغ گیاه مورینگا تکمیل
شده بود ماندگاری بهتری را تا 30 بار شستشو نشان داد. علاوه بر آن این ماده با
پوست نیز سازگار بود.
در
تحقیقی دیگر، که موادی مانند صمغ اقاقیا عربی، کیتوسان بعنوان مواد دیواری روی میکروکپسوله های
روغن سیترونلا پوشانده شده بودند در مقایسه با روش اسپری محلول اتانول اسانس‌های
روغنی ، محافظت بهتری دربرابر حشرات را روی منسوجات تا سه هفته نشان دادند.
اعمال روغن سیترونلا به
همراه روغن اسطوخودوس روی پارچه‌های پنبهای منجر به خاصیت دفع حشرات همراه با
رایحه شد. اجزاء فعال شیمیایی موجود در ترکیبات گیاهی می‌توانند روند بیولوژیکی
پشهها را مهار کرده و مشکلات ناشی از شیوع بیماری مرتبط با پشهها را کاهش دهند.
در پروژه ای دیگر، روغن
اکالیپتوس به روش پد با استفاده از بایندرهای بر پایۀ اکریلیک روی پارچه‌های پنبهای
و ترویرا اعمال شدند. نتیجه این آزمایش اینگونه بود که عصارۀ روغن اکالیپتوس با
مقدار 15 و 30 درصد، تاثیر بیشتری برای دفع پشهها داشت. دلیل دفع پشه ها، عطر و بوی
عصارۀ روغن اکالیپتوس بود.
ترجمه: دپارتمان نساجی
آرمان شیمی افروز
مرجع: www.textileschool.com