الیاف نساجی به طور گسترده به الیاف طبیعی و الیاف مصنوعی یا شیمیایی تقسیم­‌بندی می­‌شوند. این دسته بندی براساس منبع الیاف است.

الیاف طبیعی

الیاف طبیعی فیلامنت­‌های ممتد شبیه به مو هستند که می­‌توانند از گیاهان یا حیوانات بدست آیند. امروزه تقاضا برای الیاف طبیعی مانند کتان،کنف، جوت ، سیسال و تفالۀ نیشکر به دلیل قابلیت ترکیب شدن با مواد پلیمری تقویت شده و دسترسی آسان به الیاف طبیعی افزایش یافته است.

الیاف حیوانی

الیاف حیوانی که امروزه به صورت تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد عموما از پستانداران مانند گوسفند ، بز ، خرگوش آنگورا، لاما، آلپاکا، ویکونا ، گواناکو ، شتر ،گاومیش ، بوفالو آمریکای شمالی و موسک اوسک بدست می‌آید. الیاف بدست آمده از این حیوانات از نظر ویژگی‌های بیولوژیکی ، شیمیایی و فیزیکی تفاوت زیادی دارند. الیاف ابریشم تنها لیفی­‌ست که از یک حشره (ترشح) - کرم ابریشم به دست می‌­آید.

الیاف مو / پشم حیوانات

1-پشم گوسفند:

پشم نام رایجی است که به الیاف نرم و موج دار که عمدتا از پشم گوسفند اهلی به دست می‌آیند و در تولیدات نساجی بسیار استفاده می‌­شود ، اطلاق می‌­شود. محصولات پشمی متاثر از تغذیه، آب و هوا ومراقبت از گوسفند است.

پشم گوسفندها براساس نژادهای مختلف طبقه بندی می­‌شود:

·        پشم ظریف

·        پشم بلند

·        پشم با دو لایه روکش

گونه ‌های معمول گوسفند:

مرز لستر

Cheviot

کلمبیا

کوریدیل

دبویلت

دلین-مرینو

دورست

فینشپ

همپشایر

لینکلن

مونتاداله

آکسفورد

رامبول

رامنی ، شوپشایر

2- پشم موهر:

  موهر پشمی­‌ست که از بزهای آنگورا بدست می‌­آید ، به طور کلی نخ یا پارچه‌­های پرزدار ابریشم مانند هستند. موهر که به دلیل درخشش و براقیتش بسیار مورد توجه قرار گرفته است ، رنگرزی فوق العاده­‌ای دارد و می‌­تواند با نخ­‌های دیگر به منظور بهبود کیفیت پارچه مخلوط شود. تصور می­‌شود که پیدایش بز آنگورا از کوه­‌های تبت بوده و سرانجام در قرن شانزدهم به آنکارا ، ترکیه مهاجرت کرده است.

3- پشم آلپاکا:

  پشم آلپاکا از الیاف نرم ، گرم و سبک وزن چیده شده از آلپاکا ، نوعی شتر وحشی بدست می‌­آید. ، این الیاف پرزدار هستند و برای محصولات بافتنی و قلاب بافی و همچنین کاربردهای بافندگی تاری پودی مناسب هستند. الیاف آلپاکا  موج دار و درخشنده هستند و به دلیل ظرافت، براقیت، سبکی و عایق بودن شناخته شده هستند.

عمده شترهای مناسب برای تهیۀ الیاف آلپاکا:

o    The Huacaya

o    The Suri

4- پشم آنگورا:

  پشم آنگورا مادۀ نساجی نرم کراتینیزه شده است که از موی بلند خرگوش آنگورا بدست می­‌آید. الیاف آنگورا به دلیل قابلیت خوبی که در ترکیب شدن با پشم گوسفندی دارد شناخته شده است. اختلاط پشم آنگورا و گوسفندی در درجۀ اول باعث سهولت درریسندگی ، و بهبود کیفیت شست­‌وشو و افزایش تنوع می‌­شود.

نژادهای اصلی خرگوش های آنگورا:

آنگورای انگلیسی

آنگورای فرانسوی

آنگورای غول پیکر

آنگورای ساتین

5- موی شتر:

  الیاف بدست آمده از موی شتر جزء الیاف مویی با ویژگی‌های منحصر به فرد مانند درخشش ، لطافت ، گرما و رنگ طبیعی است که از شتر تهیه می‌­شود. موی شتر اگر با پشم ، ابریشم و الیاف مصنوعی مخلوط شوند ، ارزش بیشتری دارند.

نژادهای مناسب شتر برای تهیۀ الیاف:

عربستان

گواناکو

شتر آمریکای جنوبی

6. پشم کشمیر:

  پشم کشمیر از بز کشمیر که بومی تبت و شمال هند است به دست می‌­آید. براساس رنگ طبیعی به سه دستۀ، سفید، خاکستری یا قهوه‌­ای طبقه بندی می‌­شوند. الیاف خام می­‌بایست تمیز شود تا کشمیر نرم و ظریف را از موهای بی‌ارزش و ضخیم جدا شود.

7. پشم لاما:

  لاما ، نوعی گوسفند بومی مناطق مرتفع با آب و هوای نسبتاً خنک همراه با رطوبت کم در کوه های آند آمریکای جنوبی است. لاما یک حیوان با پشم دو لایه است. لایۀ زیرین کرکی و لطیف است که حیوان را در برابر سرما و گرما محافظت می­کند. طول و ضخامت پشم بسیار متفاوت و متاثر از عواملی مانند دفعات و کیفیت پشم­‌زنی و همچنین آب و هوا است.

8. پشم Qiviut:

گاوهای نر اوکس از خانوادۀ گاوهای Bovidae هستندکه شامل بیسون،گاومیش، بوفالو ، آنتلوپ و همچنین حیوانات اهلی مانند گوسفند ، گاو و بز می­‌شود. الیاف بلند کیویوت با قطر 12 - 18 میکرون حتی از کشمیر متوسط هم نرمتر هستند. بسیار گرمتر از پشم است و به عنوان یک لایۀ عایق در لباس عمل می‌­کند زیرا رطوبت بدن را از بین می‌برد و چروک و نمدی نمی‌­شود.

9. موی Chiengora:

  موی هر نوع سگی با یک پایۀ اصلی اگر بیشتر از 2-3 اینچ  طول داشته باشد می‌­تواند برای تولید نخ استفاده شود ، اگرچه ریسندگی الیاف بلندتر راحت تر است و می­‌توان از آن‌­ها منسوجات بادوام­تری تولید کرد. الیاف کوتاهتر را می‌توان با ابریشم یا پشم تحت عملیات کاردینگ به نخ تبدیل کرد. سگهایی که دارای موی بلند و دولایه هستند ، مانند Samoyed یا Great Pyrenees برای تولید الیاف بهترین هستند.

10. پشم یاک:

  محصولات نساجی ساخته شده از پشم یاك از نظر كیفیت با پشم کشمیر قابل رقابت است. یاك به عنوان یكی از حیوانات خانگی قابل توجه در نظر گرفته می‌شود ، در شرایط آب و هوایی سرد ارتفاعات پرورش می­‌یابد.

انواع یاک:

Arhangai                        

Bayanhongor

Zavhan

Uvurhangai

11. پشم ویکونیا:

ویکونیاها بهترین و ظریف ترین الیاف حیوانی دنیا را تولید می‌­کنند. ویکونیا یک شتر اهل آمریکای جنوبی است که به Tylopoda و خانواده Camelidae تعلق دارد. ویکونیاها تنها گونه­‌های وحشی واقعی هستند که می­‌توانند به صورت تجاری شکار شده، و پس از چیدن پشم رها شوند. ویکونیا از سال 1973 توسط کنوانسیون بین المللی تجارت گونه‌های در معرض خطر (CITES) که از سال 1979 توسط آرژانتین ، بولیوی ، شیلی و پرو به امضا رسیده است، محافظت می‌­شود.

12. الیاف ابریشم:

  الیاف ابریشم از مواد طبیعی مبتنی بر الیاف پروتئینی که توسط لاروهای Lepidoptera مانند کرم ابریشم ، عنکبوت ، عقرب ، کنه و مگس ریسیده می‌­شوند، تولید می‌­شوند. اخیراً ابریشم به دلیل خاصیت غیر سمی بودنش ، سازگاری زیستی و تجزیه بیولوژیکی ، برای صنایع زیست پزشکی ، نساجی و بیوتکنولوژی کاربرد دارند.

ابریشم به دلیل درخشش ، ظرافت و زرق و برقی که دارد ملکۀ منسوجات نامیده می‌­­شود. رقابت ابریشم با پیشرفته ­ترین پلیمرهای مصنوعی ادامه دارد، اما با این حال تولید ابریشم به شرایط پردازش سختی نیاز ندارد.

مرجع: www.textileschool.com

ترجمه: دپارتمان نساجی آرمان شیمی افروز