الیاف اکریلیک پلیمرهایی هستند که از پلیمریزاسیون اضافی حداقل 85 درصد وزنی یک ماده شیمیایی به نام آکریلونیتریل یا وینیل سیانید تشکیل می­شوند. برای پلیمریزاسیون وینیل سیانید، پیوند دوگانه بین دو اتم کربن اول شکسته می­‌شود و مولکول­‌ها خود را در یک زنجیرۀ خطی به یکدیگر متصل می­‌کنند.

اکریلیک الیاف نهایی ما است. این الیاف را می­‌توان به عنوان پشم مصنوعی در نظر گرفت. احتمال اینکه این الیاف از  زغال سنگ، هوا، آب، نفت و سنگ آهک ساخته شده باشد کم است. DuPont اولین بار در سال 1944 الیاف اکریلیک را تولید کرد و تولید تجاری را در سال 1950 آغاز کرد. این الیاف به دو صورت خشک ریسی و تر ریسی تولید می­‌شوند.

در خشک‌ریسی، پلیمرهای محلول در هوای گرم اکسترود می‌­شوند سپس با تبخیر محلول، متبلور شده و به شکل جامد در می‌­آیند . در ترریسی، پلیمر محلول داخل یک حمام اکسترود شده و سپس خشک می‌­شود.

اکریلیک از برخی جهات شبیه به پشم است. گرما و نرمی پشم را دارد اما جاذب آب نیست. اما اکریلیک رطوبت را به سطحی جهت تبخیر شدن منتقل می­‌کند.

اکریلیک در پوشاک بافتنی مانند لباس­‌های پشمی، جوراب، لباس ورزشی و ژاکت استفاده می­‌شود. همچنین برای خزهای مصنوعی، نخ­‌های صنایع دستی، پارچه اثاثه یا لوازم داخلی، فرش، چمدان، سایبان، و روکش وسایل نقلیه استفاده می‌­شود.

الیاف اکریلیک شامل الیاف اکریلیک، مداکریلیک و سایر الیاف وینیل حاوی گروه‌های سیانید به عنوان زنجیره جانبی است. در میان الیاف اکریلیک اصلی مورد استفاده در تجارت، کومونومر اکریلونیتریل کومونومر حاوی یک گروه سیانید است.

اکریلیک (ACRYLIC)

الیاف اکریلیک از خشک یا تر‌ریسی کوپلیمرهای حاوی حداقل 85 درصد واحدهای اکریلونیتریل به وجود می‌آیند. پس از تکسچرایزینگ، الیاف اکریلیک کمی حجیم شده و زیردست و زیبایی شبیه به پشم پیدا می­‌کنند. این الیاف خاصیت ارتجاعی دارند و مقاومت بسیار خوبی در برابر اسید و نور خورشید دارند. اکریلیک‌ها به طور گسترده در کاربردهایی که قبلاً برای پشم یا سایر الیاف کراتینه استفاده می‌شد، استفاده می­‌شوند.

نام‌­های تجاری رایج برای الیاف اکریلیک عبارتند از: Acrilan، Creslan، Orlon، Sayelle و  Zefran. از آنجایی که الیاف اکریلیک معمولاً تکسچره شده‌­اند، حجیم هستند و زیردستی شبیه به پشم و درخشندگی متوسطی دارند.

مداکریلیک (MODACRYLIC)

مداکریلیک‌ها عموماً شبیه اکریلیک‌ها هستند و دارای زیر‌دستی گرم و دلپذیر، آویزش مناسب، انعطاف‌پذیری و مقاوم در برابر چروک هستند. آن‌ها نسبت به اکریلیک‌ها حساس‌تر به حرارت هستند اما در برابر مشتعل شدن مقاوم‌تر هستند و عموماً در کاربردهای تخصصی مورد استفاده قرار می‌­گیرند.

نام‌های تجاری الیاف مداکریلیک عبارتند از Elura، SEF، Verel و Zefran. تولید الیاف مداکریلیک داینل در سال 1975 متوقف شد. مداکریلیک­‌ها گرم و دارای زیبایی شبیه به پشم هستند و از نظر درخشندگی عموماً ظاهری درخشنده دارند. این الیاف مقاومت خوبی در برابر پرزدانه شدن و سایش را از خود نشان می‌­دهند. این الیاف اگر به خوبی تحت تثبیت حرارتی قرار گرفته باشند، مقاومت بالایی در برابر چین و چروک از خود نشان می‌­دهند.

نیتریل (Nytril)

الیاف نیتریل از پلیمرهایی حاوی حداقل ۸۵% واحد وینیلیدن دی‌نیتریل ساخته شده‌اند که حداقل هر واحد دیگر در زنجیرۀ پلیمر ظاهر می‌شود. کومونومر استفاده‌ شده در سنتز نیتریل، وینیل استات است.

لتریل (Lastrile)

الیاف لتریل از کوپلیمرهای اکریلونیتریل و دی‌ان مانند بوتادین و ۱۰% تا ۵۰% واحدهای آکریلونیتریل ساخته شده‌اند. الیاف لتریل به‌صورت تجاری تولید نمی‌شوند.

 

ترجمه: دپارتمان نساجی آرمان شیمی افروز

مرجع: textileschool.com